Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı Sigorta Primleri Genel Müdürlüğü tarafından 2013-27 sayılı "Tarımsal Kesinti Uygulaması" konulu genelge yayımlandı;
T.C.
SOSYAL GÜVENLİK KURUMU BAŞKANLIĞI
Sigorta Primleri Genel Müdürlüğü
Sayı: 82200845/788 02/07/2013
Konu: Tarımsal Kesinti Uygulaması
GENELGE
2013-27
1- Genel Açıklamalar
Bilindiği üzere, 5510 sayılı Kanunun “Primlerin ödenmesi” başlıklı 88 inci maddesinin 12 nci fıkrasında; “4 üncü maddenin birinci fıkrasının (b) bendinin (4) numaralı alt bendi kapsamında sigortalı olarak tescil edilmiş olanların prim borçlarını, sattıkları ürün bedellerinden borç tutarını geçmemek şartıyla %1 ila %5 oranları arasında olmak üzere kesinti yapılmak suretiyle tahsil etmeye Kurum yetkilidir” hükmüne yer verilmiştir.
12/5/2010 tarihli ve 27579 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin “Sigorta primlerinin ödenme süresi ve erken ödeme” başlıklı 108 inci maddesinin beşinci fıkrasında ise “Kurum, Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin 4 numaralı alt bendi kapsamında sigortalı olarak tescil edilmiş olanların prim borçlarını, diğer tahsilat yolları dışında, sattıkları tarımsal ürün bedellerinden borç tutarını geçmemek kaydıyla %5 oranında kesinti yaptırmak suretiyle tahsil eder. Kurum bu fıkranın uygulanmasına ilişkin usul ve esasları tebliğ ile belirler.” hükmü, 17/4/2012 tarihli ve 28267 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 16 ncı maddesiyle; “Kurum, Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin 4 numaralı alt bendi kapsamında sigortalı olarak tescil edilmiş olanların prim borçlarını, diğer tahsilat yolları dışında, sattıkları tarımsal ürün bedellerinden borç tutarını geçmemek kaydıyla kesinti yapmaya, kesinti oranını % 5 oranına kadar belirlemeye yetkilidir. Kurum bu fıkranın uygulanmasına ilişkin usul ve esasları tebliğ ile belirler.”şeklinde değiştirilmiş olup, uygulamaya ilişkin usul ve esasları belirleyen Tebliğ 1/3/2013 tarihli ve 28574 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
Resmi Gazetede yayımlanan Tebliğde yer alan tarımsal kesinti uygulamalarına ilişkin olarak Kurum personeli ve kesinti sorumluları tarafından yerine getirilmesi gereken hususlar aşağıda detaylarıyla birlikte açıklanmıştır.
2- Tarımsal Kesinti Yapacak Olanlar
Tarımsal faaliyette bulunanlardan satın aldıkları ürün bedelleri üzerinden kesinti yapmakla yükümlü olan gerçek ve tüzel kişiler aşağıda gösterilmiştir.
a) Kamu kurum ve kuruluşları ile kamuya ait ticari işletmeler
b) Kamu iktisadi teşebbüsleri
c) Sair kurumlar (kooperatif, birlik ve diğer kurumlar)
d) Ticaret şirketleri
e) İş ortaklıkları
f) Dernekler
g) Vakıflar
h) Dernek ve vakıfların iktisadi işletmeleri
ı) Zirai kazançlarını, bilanço veya zirai işletme hesabı esasına göre tespit eden çiftçiler
i) Gerçek gelirlerini beyan etmeye mecbur olan ticaret ve serbest meslek erbabı
3- Sattıkları Ürünlerden Kesinti Yapılacak Olanlar
5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (4) numaralı alt bendi kapsamında sigortalı olarak tescil edilmiş olanların, prim borçları olup olmadığının hazırlanan program aracılığı ile sorgulanmasından sonra prim borçları olması halinde sattıkları ürünün brüt tutarı üzerinden prim borcunu geçmeyecek şekilde kesinti yapılacaktır.
4- Sattıkları Ürünlerden Kesinti Yapılmayacak Olanlar
Yapılan sorgulama sonucunda, 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (4) numaralı alt bendi kapsamında sigortalı olmakla birlikte prim borcu olmayanlar ile prim borcunu yapılandırmış ya da taksitlendirmiş olanlardan,
5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (4) numaralı alt bendi kapsamı dışındaki çalışmalarından dolayı sigortalı olanlardan,
5510 sayılı Kanun ile bu Kanundan önce yürürlükte olup mülga kanunlar kapsamında taraflarına emeklilik, yaşlılık ve malullük aylığı bağlanmış olanlardan,
Kuruma başvurarak “Tarımsal Kesinti Muafiyet Belgesi” almış olanlardan,
satın alınan ürün bedellerinden tarımsal kesinti yapılmayacaktır.
5- Kesinti Oranı
Kesinti yapmakla yükümlü olan gerçek ve tüzel kişiler, tarımsal faaliyette bulunanlardan satın aldıkları ürün bedelinin brüt tutarı üzerinden prim borçlarına mahsuben ve borç tutarını geçmemek şartıyla 1/1/2014 tarihine kadar %1 bu tarihten sonra yapılacak alımlarda ise %2 oranında kesinti yapmak zorundadırlar.
Kesinti yapmakla yükümlü olan gerçek ve tüzel kişiler tarafından, tarımsal faaliyette bulunanlara ürün bedeline mahsuben veya hesaben yapılan ödeme ile avans verilmesi halinde, bu ödemelerden herhangi bir kesinti yapılmaz, verilen avansın veya hesabın kapatılması sırasında ürün bedelinin brüt tutarı üzerinden borç tutarını geçmemek şartıyla 1/1/2014 tarihine kadar %1 bu tarihten sonra yapılacak alımlarda ise %2 oranında kesinti yapılır.
Tarımsal kesinti işlemlerinde müstahsil makbuzunun düzenlendiği tarihte geçerli olan kesinti oranı dikkate alınacaktır.
6- Tarımsal Ürün Kesintisi Yapacak Olanların (Kesinti Sorumlusu) Tescili ve Şifre Verilmesi
Kesinti tutarlarının Kurum ve sigortalı hesaplarına süresi içerisinde ve tam olarak intikali, tarımsal ürün satanlardan borçlu olanların ve borç miktarlarının tespit edilmesi, tarımsal kesintiden muaf olanların tespiti ile yanlış ve yersiz olarak yapılmış kesinti tutarlarının hak sahiplerine iadesi konularında uygulamayı kolaylaştıran, suiistimali ve mükerrerliği engelleyen, zaman ve emek israfının önüne geçerek iş ve işlemlerin daha doğru ve kontrol edilebilir hale gelmesini sağlayan e-Kesinti bilgisayar programı hazırlanarak işletime açılmıştır.
Tarımsal kesinti konusunda Kurumumuz tarafından yapılması gereken işlemleri gerçekleştirecek personele ünitelerce Meyet yetki sistemi üzerinden “GüvenceTevkifat” yetkisi talep edilecektir. Verilen bu yetkiden sonra Kurum personelimizin “Güvence” programında yer alan “Tarımsal Kesinti İşlemleri” bölümü açılacak ve işlemler bu ekran aracılığı ile yapılacaktır.
Kesinti sorumluları e-Kesinti programı aracılığı ile bildirim listelerini gönderebilmek için sosyal güvenlik il müdürlüklerine/sosyal güvenlik merkezlerine (EK-1)’deki “Kullanıcı Kodu ve Geçici Kullanıcı Şifresi Başvuru Formu” ve bu formda belirtilen belgelerle başvururlar.
Kurum ünitelerine e-Kesinti kullanıcı kodu ve şifresi almak için müracaat eden kesinti sorumlularının tescil işlemi Güvence Programı içerisinde yer alan “Tarımsal Kesinti İşlemleri” bölümündeki “Tescil Giriş” paneli aracılığı ile yapılır. Tescili yapılan kesinti sorumlularına 12 rakamdan oluşan kesinti sorumlusu sicil numarası verilir. Kesinti sorumlusu sicil numarası, tüzel kişilerde Vergi Kimlik Numarası, gerçek kişilerde T.C. Kimlik Numarası kullanılarak oluşturulur. Her kesinti sorumlusuna bir tane sicil numarası verilebilir ve vergi dairesinin bağlı olduğu yerdeki Kurum ünitesi ile ilişkilendirilir. Dolayısıyla bir Vergi Kimlik Numarası ya da T.C. Kimlik Numarası sadece bir sicil numarası üretilmek için kullanılabilir. Kesinti sorumlusunun işlemlerinin takibi Kurumun bu ünitesi tarafından yapılır.
Ancak, Toprak Mahsulleri Ofisi, Çay-Kur Genel Müdürlüğü ve Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş. gibi Türkiye genelindeki tüm fabrikaları tek vergi kimlik numarası ile faaliyet gösteren kamu kurum ve kuruluşları ile kamu kurumu niteliğindeki kuruluşlara aynı vergi kimlik numarasının altında birden fazla sicil numaraları üretilerek bu kesinti sorumlularının faaliyet gösterdiği yerdeki Kurum ünitesi ile ilişkilendirilmesi sağlanır.
Bu işlem, Güvence Programı “Tarımsal Kesinti İşlemleri / Tescil Giriş” panelinde bulunan tüzel kişilerin tescili bölümünde yer alan “Diğer Tüzel Kişiler” butonu işaretlenmek sureti ile yapılır.
Kesinti sorumlusu sicil numarası aynı zamanda kesinti sorumlusunun e-Kesinti programındaki kullanıcı kodudur. Sicil numarasının ilk 7 rakamı kesinti sorumlusunun faaliyet gösterdiği Kurum ünitesinin kodu, sonraki 5 rakamı ise sıralı sicil numarası şeklindedir.
Başvurusu kabul edilip tescili yapılan kesinti sorumlusu için bilgisayar programı ile üretilen kullanıcı kodu ve geçici kullanıcı şifresi oluşturulur ve (EK-2)’deki “Kullanıcı Kodu ve Geçici Kullanıcı Şifresi Teslim Tutanağı” sistem tarafından otomatik olarak düzenlenir. İki nüsha olarak düzenlenen tutanak işlemi yapan memur ve kesinti sorumlusu ya da şifreyi teslim almaya yetki verilen kişi tarafından imzalandıktan sonra ünite yetkilisi tarafından onaylanır ve bir sureti Kurum ünitesinde kalır diğer sureti kesinti sorumlusu ya da yetki verdiği kişiye teslim edilir.
Teslim tutanağı ile verilen şifre geçici olup kesinti sorumlusu tarafından değiştirilmeden hiçbir işlem yapılamaz.
Örnek: 066112000001 sicil numarasındaki;
- İlk iki rakam (06) : İl trafik kodunu,
- Sonraki iki rakam (61) : MEYES bilgi işlem kodunu,
- Beşinci rakam (1) : Sigorta işlemleri yapan ünitelerin kodunu,
- Altı ve yedinci rakamlar (20) : Sosyal güvenlik merkezi kodunu,
- Son beş rakam (00001) : Sıra numarasını
ifade eder.
Buna göre; 066112000001 sicil numarası, Ankara İli, Haymana İlçesindeki sigorta işlemlerini yapan sosyal güvenlik merkezine bağlı olarak faaliyet gösteren 00001 numaralı kesinti sorumlusunu ifade eder.
Kesinti sorumlusuna ait bilgilerde değişiklik ve güncelleme yapılabilir. Eğer kesinti sorumlusu başka bir sosyal güvenlik il müdürlüğü/sosyal güvenlik merkezi yetki alanına taşınırsa, kesinti sorumlusunun ünitesi güncellenebilir. Güncelleme işlemi, (Ek-1)’deki “Kullanıcı Kodu ve Geçici Kullanıcı Şifresi Başvuru Formu” doldurulmak suretiyle, kesinti sorumlusunun yeni ünitesi tarafından Güvence Programı içerisinde yer alan “Tarımsal Kesinti İşlemleri” bölümündeki “Tescil ve Şifre Güncelleme” paneli aracılığı ile yapılır. Güncelleme işlemi yapıldığında kesinti sorumlusu sicil numarası değişmeyecek ancak yeniden geçici şifre verileceğinden bu şifre kesinti sorumlusu tarafından değiştirilmeden işlem yapılamayacaktır.
Üniteler tarafından yanlış ve yersiz yapıldığı tespit edilen kesinti sorumlusu tescilleri, herhangi bir bildirim yapılmadığı sürece “Tarımsal Kesinti İşlemleri” bölümündeki “Tescil İptal” paneli aracılığı ile iptal edilebilecektir.
7- Kesinti Muafiyet Belgesi Düzenleme
Kesinti muafiyet belgeleri (EK-4), Güvence programı içinde ‘’Tarımsal Kesinti İşlemleri’’ menüsünün içinde yer alan Muafiyet Belgesi paneli kullanılmak suretiyle iki şekilde düzenlenebilir.
7.1- Süresiz Kesinti Muafiyet Belgesi:
Süresiz Kesinti Muafiyet Belgesi 5510 sayılı Kanun ile bu Kanundan önce yürürlükte olup mülga kanunlar kapsamında taraflarına emeklilik, yaşlılık ve malullük aylığı bağlanmış olanlara verilir.
7.2- Süreli Kesinti Muafiyet Belgesi:
a) Süreli Kesinti Muafiyet Belgesi 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (4) numaralı alt bendi kapsamı dışındaki çalışmalarından dolayı sigortalılıkları devam edenlere,
b) 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (4) numaralı alt bendi kapsamında sigortalı olmasına rağmen Kuruma prim ve prime ilişkin borçları olmayan sigortalılar ile bu borçlarını ilgili kanunlara göre yapılandırmış veya taksitlendirmiş olanlara,
c) 5510 sayılı Kanunun 6 ncı maddesinin birinci fıkrasının (ı) bendinde belirtilen tarımda kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlardan; tarımsal faaliyette bulunan ve yıllık tarımsal faaliyet gelirlerinden, bu faaliyete ilişkin masraflar düşüldükten sonra kalan tutarın aylık ortalamasının, aynı Kanunda tanımlanan prime esas günlük kazanç alt sınırının otuz katından az olduğunu belgeleyenlere,
d) 65 yaşını dolduranlardan 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (4) numaralı alt bendi kapsamında sigortalı olmak istemediğini Kuruma yazılı olarak bildirmiş olup, bu nedenle sigortalılık kapsamına alınmadığı tespit edilenlere,
verilir.
Süreli muafiyet belgesi en fazla bir yıllık süre ile geçerlidir. Ancak muafiyet süresi içinde herhangi bir nedenle borçlu duruma gelen veya sigortalılık statüsü değişerek Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (4) numaralı alt bendi kapsamında sigortalı olmak zorunda olanların daha önce almış oldukları muafiyet belgeleri geçersiz olacağından alınan bu belgeler, ilgili sigortalılar tarafından belgenin verildiği sosyal güvenlik il müdürlükleri/sosyal güvenlik merkezlerine iade edilecektir.
Sigortalılar tarafından iade edilen Kesinti Muafiyet Belgeleri güvence programı kullanılarak iptal edilecektir.
8- Tarımsal Kesinti Yapanlarca Hazırlanacak Belgeler ve Bu Belgelerde Yer Alması Gereken Bilgiler
Tarımsal kesinti sorumluları, kesinti tutarlarını Kuruma bildirmek için kesinti bildirim listesi ve müstahsil makbuzu düzenlemek zorundadırlar.
Ürün alımı sırasında tarımsal kesinti yapmak zorunda olan gerçek ve tüzel kişiler, söz konusu satın alma işlemleri nedeniyle düzenlemek zorunda oldukları Kesinti Bildirim Listelerine tarımsal faaliyette bulunanların;
- Adı ve soyadını,
- T.C. Kimlik Numarasını,
- Ürün bedelini,
- Kesinti tutarını,
- Kesinti tarihini
kaydetmek zorundadırlar.
Müstahsil Makbuzu ise Vergi Usul Kanununun 235 inci maddesinde; “Birinci ve ikinci sınıf tüccarlar ile kazancı basit usulde tespit edilenler ve defter tutmak mecburiyetinde olan gerçek usulde vergiye tabi olmayan çiftçilerden satın aldıkları malların bedelini ödedikleri sırada iki nüsha makbuz düzenlemeye ve bunlardan birini imzalayarak satıcı çiftçiye vermeye ve diğerini ona imzalatarak almaya mecburdurlar. Mal, tüccar veya çiftçi adına bir adamı veya aracı tarafından alındığı takdirde makbuz bunlar tarafından düzenlenir ve imzalanır. Çiftçiden avans üzerine yapılan anlaşmalarda, makbuz malın teslimi sırasında verilir. Müstahsil makbuzunun tüccar veya alıcı çiftçi tarafında kalan nüshası fatura yerine geçer.” şeklinde tanımlanmıştır. Buna göre, kesinti tarihi müstahsil makbuzunun düzenlendiği tarihtir.
Tarımsal faaliyette bulunanlar tarafından Kesinti Muafiyet Belgesi gösterilmesi durumunda, söz konusu satın alma işlemleri nedeniyle üreticilere verilen belgelere (müstahsil makbuzu v.b.) ikinci fıkrada belirtilen bilgilerin yanında kesinti muafiyet belge numarası da ayrıca kaydedilir.
Tarımsal faaliyette bulunanların prim borçlarının, sattıkları ürün bedellerinden kesinti suretiyle ödendiğini ispatlayabilmeleri ve yersiz tahsil edilen kesinti tutarlarını iade olarak alabilmeleri için, birinci fıkrada belirtilen bilgilerin alıcılarca düzenlenen belgelerde eksiksiz olarak yer almasını talep etmeleri ve kendilerine verilen belgeleri de muhafaza etmeleri son derece önemlidir.
Ürün bedelinin alıcı tarafından hesaben ödenmesi veya ürün bedeline mahsuben avans verilmesi hallerinde, alıcı, bu ödemelerden herhangi bir kesinti yapmayacak, ancak ürün bedelinin ödenmesinin tamamlanması (mahsup ve avans kapatma işleminden sonra) sırasında ürün bedelinin brüt tutarı üzerinden kesinti yapacaktır.
9- Kesinti Bildirim Listelerinin Kuruma Verilmesi
Tebliğin 7 nci maddesine göre tarımsal ürün satın alan gerçek ve tüzel kişilerin bir ay içinde yaptıkları kesintilere ilişkin kesinti bildirim listelerini (EK-3), takip eden ayın son iş gününe kadar Kuruma göndermeleri gerekmektedir.
Ancak Tebliğin Geçici 2 nci maddesine göre gerçek ve tüzel kişiler belge veya bilgileri elektronik ortamda göndermekle zorunlu tutuluncaya kadar bir ay içinde yapacakları kesintiler için örneği Tebliğ ekinde yer alan Kesinti Bildirim Listesini düzenleyecekler ve Kurum hesaplarına yaptıkları ödemelere ilişkin belgelerin birer fotokopisini veya suretini söz konusu Kesinti Bildirim Listesine ekleyerek, takip eden ayın son iş günü mesai bitimine kadar zirai gelir vergisi kesintisi ile ilgili muhtasar beyannamelerini vermekle yükümlü oldukları vergi dairelerinin bulunduğu illerdeki sosyal güvenlik il müdürlükleri/sosyal güvenlik merkezlerine vereceklerdir.
Bu doğrultuda Kurum Başkanlık Makamının 15/2/2013 tarihli oluruna istinaden 6 aylık bir dönem için ikili bir uygulamanın yapılması uygun görülmüş ve husus Başkanlığımızca 19/3/2013 tarihinde yayımlanan 2013/7 sayılı e-postamız ile duyurulmuştur. Söz konusu e-postada da belirtildiği üzere 2013 Nisan – Eylül döneminde yapılan alımlar için isteyen kesinti sorumluları kesinti bildirim listelerini kağıt ortamında, isteyen kesinti sorumluları ise Kurumdan kullanıcı kodu ve şifre alarak e-Kesinti programı aracılığı ile elektronik ortamda gönderebileceklerdir.
9.1- Kesinti Bildirim Listelerinin Kağıt Ortamında Kuruma Verilmesi
Kesinti sorumluları 1/4/2013 - 30/9/2013 tarihleri arasında yaptıkları alımlara ilişkin her bir ayda üreticilerden yapacakları kesintiler için örneği Tebliğ ekinde yer alan Kesinti Bildirim Listesini doldurmak suretiyle ya da daha önce Kuruma bildirdikleri şekilde bildirimlerini yapabileceklerdir. Ayrıca Kurum hesaplarına yaptıkları ödemelere ilişkin belgelerin birer fotokopisini veya suretini söz konusu Kesinti Bildirim Listesine ekleyerek, takip eden ayın son iş günü mesai bitimine kadar zirai gelir vergisi ile ilgili muhtasar beyannamelerini vermekle yükümlü oldukları vergi dairelerinin bulunduğu illerdeki sosyal güvenlik il müdürlükleri/sosyal güvenlik merkezlerine vereceklerdir.
Kesinti bildirim listelerinin kağıt ortamında sosyal güvenlik il müdürlükleri/sosyal güvenlik merkezlerine taahhütlü, iadeli taahhütlü, acele posta servisi şeklinde gönderilmesi de mümkün bulunmaktadır. Kesinti bildirim listelerinin taahhütlü, iadeli taahhütlü, acele posta servisi şeklinde gönderilmesi halinde postaya verildiği tarih Kuruma verildiği tarih olarak kabul edilecektir. Adi posta yolunun tercih edilmiş olması halinde ise, Kurum evrak kayıtlarına giriş tarihi Kuruma verildiği tarih olarak kabul edilecektir.
9.2- Kesinti Bildirim Listelerinin e-Kesinti Programı ile Kuruma Gönderilmesi
Kesinti sorumlularının bildirimlerini e-Kesinti programı aracılığı ile gönderebilmesi için Kurum internet sitesinin e-SGK bölümünde yer alan e-Kesinti linki aracılığı ile programa bağlanmaları gerekmektedir. e-Kesinti Programı içinde “Kesinti Bildirim Listesi Düzenle/Gönder” paneli aracılığı ile bildirim listesi gönderilebilmektedir. Bu menüde öncelikle dosya aç bölümünden bildirim listesinin dönemi oluşturularak sistemde bir dosya oluşturulur ve oluşturulan dosya seçilerek açılır. Üreticilerden tarımsal kesinti yapılıp yapılmayacağı programda sorgulama yapılarak tespit edilir. Bunun için üreticinin T.C. Kimlik Numarası ve ürün alım tarihi girilerek ekranda ‘’Kesinti İçin Sorgulama Yap’’ butonu işaretlenir ve sorgulama yapılır. Eğer sorgulanan üreticiden kesinti yapılması gerekiyorsa ürün alım bedeli girilerek kayıt eklenir. Eklenen kayıtlar ekranın altında bulunan kesinti bildirim listesinde görüntülenir. Sorgulanan üreticiden kesinti yapılmaması gerekiyorsa program uyarı verecektir. İlk girilen kayıtla beraber sistem bildirim listesini hafızaya alır. Programdan çıkış yapılsa bile liste silinmez ve programa yeniden bağlanılınca liste üzerine kayıt gitme imkanı vardır. Bildirim listesine bir ay içinde yapılan alımlar için girilen kayıtlar tamamlandıktan sonra liste muhasebeleştirilir. Yapılan bu bildirim kesinti sorumlusunun faaliyet gösterdiği yerdeki Kurum ünitesinin görüntüleme ekranına düşer. Ayrıca muhasebeleşen kayıtlar için bankaya tahakkuk bilgisi gönderilir. Kesinti sorumluları tarafından muhasebeleştirilen bu bildirim listeleri için program tarafından oluşturulan tahakkuk fişi (EK-5) alınır. Bankada (Ziraat Bankası) on-line MOSİP tahsilatları/tarımsal kesinti (tevkifat primleri) menüsünden 12 rakamlı kesinti sorumlusu sicil numarası ile tahakkuk sorgulaması yapılarak tahsilatı yapılır. Kesinti tutarları, yapılan tahsilattan sonra sistem tarafından bildirim listesinde kayıtlı bulunan 4/b tarım sigortalılarının ödemeler listesine kesinti tarihi itibarıyla (26) MOSİP kaynak kodu ile otomatik olarak işlenir.
E-Kesinti programı ile kesinti bildirim listesi oluştururken dikkat edilmesi gereken en önemli husus, üreticilerden kesinti yapılması gerekip gerekmediğinin tespit edilmesi amacıyla ‘’Kesinti İçin Sorgulama Yap’’ butonu işaretlenmek suretiyle program aracılığı ile sorgulama yapılmasıdır. Böylece kesinti yapılması gerekenler tespit edilecek ve kesinti yapılmaması gerekenlerden yersiz kesinti yapılması engellenmiş olacaktır.
Herhangi bir nedenle “Kesinti İçin Sorgulama Yap” butonu işaretlenmeden ve sorgulama yapmadan üreticiden kesinti yapılmış ise yapılan kesinti tutarları “Alım Önceden Gerçekleşti Kesinti Yükle” butonu işaretlenerek sisteme yüklenir. Bu buton işaretlendiği zaman üreticinin tescil ve borç sorgusu yapılmadan kesinti tutarları bildirim listesine işlenir. Yapılan kesinti tutarları; kesinti yapılan üreticinin 4/b tarım sigortalısı olması halinde sigortalının ödemeler listesine kesinti tarihi itibarıyla (26) MOSİP kaynak kodu ile işlenir. Kesinti yapılan üretici 4/b tarım sigortalısı değil ise emanet hesaba alınır ve kesinti yapılanın talebi halinde sosyal güvenlik il müdürlükleri/sosyal güvenlik merkezlerince MOSİP sistemi üzerinden iade edilir.
İade işlemi için üretici ikametgâhının bağlı olduğu sosyal güvenlik il müdürlükleri/sosyal güvenlik merkezlerine yazılı talepte bulunmaları gerekmektedir. Bu talep üzerine iade edilmesi gerektiği tespit edilen tutarlar için sosyal güvenlik il müdürlükleri muhasebe birimlerine iadeye ilişkin yazı gönderilir. Muhasebe birimlerince gelir saymanlığı emanetinde bulunan bu tutarlar, MOSİP sisteminden T.C. Kimlik Numarası ile anlaşmalı bankalara ödeme emri gönderilmek suretiyle iade işlemi gerçekleştirilir.
E-Kesinti programı aracılığı ile gönderilen kesinti bildirim listelerine ait tahakkuk tutarları ödendiği zaman yapılan kesinti tutarları; kesinti yapılan üreticinin 4/b tarım sigortalısı olması halinde sigortalının ödemeler listesine kesinti tarihi itibarıyla (26) MOSİP kaynak kodu ile işlenir.
Kesinti bildirim listesi tahakkuk tutarı ödenmemiş olsa dahi, ait olduğu ayı takip eden ayın son gününde 4/b tarım sigortalılarının ödemeler listesine kesinti tarihi itibarıyla ve program tarafından otomatik olarak (26) MOSİP kaynak kodu ile işlenmekle birlikte, kesinti sorumluları hakkında 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun uyarınca icra takibi başlatılır.
E-Kesinti programı ile Kuruma gönderilen kesinti bildirim listeleri TGEC programı ile kesinlikle yüklenmeyecektir.
Belge veya bilgileri elektronik ortamda göndermekle zorunlu tutulan gerçek ve tüzel kişilerin,
a) Kurum bilgisayar sisteminde kesinti uygulama programının çalışmasını engelleyecek şekilde;
1) Donanım ve yazılımdan kaynaklanan arızalar,
2) Elektrik ve iletişim alt yapısında meydana gelen arızalar,
3) Yangın, yıldırım, infilak ve benzeri olaylar sonucu meydana gelen ve işlem yapmayı engelleyici durumlar,
4) Sel veya su baskını, fırtına, yer kayması, deprem gibi tabi afetler ile grev, lokavt, sabotaj, terör saldırıları,
b) Kurumun hizmet satın aldığı internet servis sağlayıcılarında meydana gelen arızalar,
c) (a) ve (b) bentleri dışında Kurumca belirlenecek benzeri durumlar,
nedeniyle ve bu hususların Hizmet Sunumu Genel Müdürlüğü yetkililerince imzalanacak bir tutanak ile belgelendirilen engelleyici nedenlerin ortaya çıkması halinde belge ve bilgileri, öngörülen sürede Kuruma gönderememesi ve muhteviyatı primleri de yasal süresi içinde ödeyememesi halinde, sorunların ortadan kalktığı tarihi takip eden beşinci iş gününün sonuna kadar gönderir ve muhteviyatı primleri de aynı sürede Kuruma öderse bu yükümlülükleri Kanunda öngörülen sürede yerine getirmiş kabul edilir.
Tarımsal faaliyette bulunanlardan satın aldıkları ürün bedelleri üzerinden kesinti yapmakla yükümlü tutulan gerçek ve tüzel kişilerin, muhtasar beyanname yönünden bağlı oldukları vergi dairelerinin değişmesi halinde, bu değişiklik Kurumun ilgili ünitesine yazılı olarak bildirilir. Bu bildirimden sonra kesinti sorumlularının tescil bilgilerinin güncellenmesi kesinti sorumlusunun yeni ünitesi tarafından Güvence Programı içerisinde yer alan “Tarımsal Kesinti İşlemleri” bölümündeki “Tescil ve Şifre Güncelleme” paneli aracılığı ile yapılır. Nakil nedeniyle yapılan güncelleme işlemleri yeni ünite tarafından kesinti sorumlusunun eski ünitesine bildirir.
Değişikliğin gerçekleştiği tarihten itibaren kesinti sorumluları kesinti bildirim listelerini yeni vergi dairelerinin bulunduğu yerdeki sosyal güvenlik il müdürlükleri/sosyal güvenlik merkezlerine göndermeleri gerekmektedir.
10- Kesinti Bildirim Listelerinin Süresi Dışında Kuruma Verilmesi
10.1- Süresi dışında Kuruma verilen kesinti bildirim listelerinin işleme alınması
Tebliğin “Kesinti Bildirim Listelerinin Kuruma Verilmesi” başlığını taşıyan 7 nci maddesinin beşinci fıkrasında “Kesinti Bildirim Listelerinin kesinti tarihini takip eden aybaşından itibaren bir yıllık süreden sonra Kuruma intikal ettirilmesi halinde, 13 üncü maddede belirtilen Kurumun denetim ve kontrolle görevlendirilmiş memurları tarafından yapılacak denetim ve kontrol sonucunda uygunluğu tespit edilen Kesinti Bildirim Listeleri işleme alınır.” hükmüne yer verilmiştir.
Bilindiği üzere, Vergi Usul Kanununun Müstahsil Makbuzu başlığını taşıyan 235 inci maddesinde; “Birinci ve ikinci sınıf tüccarlar ile kazancı basit usulde tespit edilenler ve defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçiler gerçek usulde vergiye tabi olmayan çiftçilerden satın aldıkları malların bedelini ödedikleri sırada iki nüsha makbuz tanzim etmeye ve bunlardan birini imzalayarak satıcı çiftçiye vermeye ve diğerini ona imzalatarak almaya mecburdurlar. Mal tüccar veya çiftçi adına bir adamı veya mutavassıt tarafından alındığı takdirde makbuz bunlar tarafından tanzim ve imza olunur.
Çiftçiden avans üzerine yapılan mubayaalarda, makbuz, malın teslimi sırasında verilir.
Müstahsil makbuzunun tüccar veya alıcı çiftçi nezdinde kalan nüshası fatura yerine geçer.
Müstahsil makbuzunda en az aşağıda yazılı bilgiler bulunur:
1. Makbuzun tarihi;
2. Malı satın alan tüccar veya çiftçinin soyadı, adı, unvanı ve adresi;
3. Malı satan çiftçinin soyadı, adı ve ikametgahı adresi;
4. Satın alınan malın cinsi, miktarı ve bedeli.
Bu maddede yazılı makbuzlar hiçbir resim ve harca tabi değildir.
Müstahsil makbuzları seri ve sıra numarası dahilinde teselsül ettirilir.” hükmü yer almaktadır.
Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesine göre, ticaret borsalarında tescil ettirilerek satın alınan zirai mahsuller için % 2, hayvanlar ve bunların mahsulleri ile kara ve su avcılığı mahsulleri için % 1, ticaret borsalarında tescil ettirilmeden satın alınan zirai mahsuller için % 4, hayvanlar ve bunların mahsulleri ile kara ve su avcılığı mahsulleri için % 2 Gelir Vergisi stopajı ve bunun % 10'u kadar da fon ayrılmaktadır. Ayrıca, tarımsal faaliyette bulunanlardan satın alınan ürün bedelleri üzerinden prim borçlarına mahsuben % 1 oranında prim kesintisi yapılmaktadır.
Anılan düzenlemelerden de anlaşılacağı üzere, bir şirket tarafından müstahsil makbuzu düzenlenmesi sonucunda, bu makbuz ile ilgili vergi dairesi ve ticaret borsası boyutu oluşmaktadır.
Dolayısıyla, kesinti tarihini takip eden aybaşından itibaren bir yıllık süreden sonra Kuruma intikal ettirilen kesinti bildirim listeleriyle ilgili olarak sosyal güvenlik il müdürlüğü/sosyal güvenlik merkezinin ilgili personelince aşağıda belirtilen kayıt ve belgeler temin edilerek incelenecektir.
- Ticaret borsaları kayıtları,
- Vergi dairesi kayıtları,
- Diğer kamu kurum ve kuruluşlarının (özellikle Maliye Bakanlığı) yaptığı kontrol ve denetimler sonucunda düzenlenen raporlar,
- Sigortalılığın başlangıç ve sona ermesinin tespitine ilişkin başkaca belgeler.
Yapılacak incelemeler neticesinde, doğruluğu hakkında yeterli kanaat oluşmayan kesinti bildirim listeleri incelenmek üzere Kurumun denetim ve kontrolle görevlendirilmiş memurlarına sevk edilecektir.
Örnek-1: Kuruma verilme süresi 31/5/2013 tarihinde sona eren kesinti bildirim listelerinin 1/6/2013 tarihinden itibaren bir yıllık süre içerisinde Kuruma verilmiş olması halinde, kesinti bildirim listelerinin uygun olduğunun tespiti için Kurumun denetim ve kontrolle görevlendirilmiş memurlarına sevk edilmeden, sosyal güvenlik il müdürlüğü/sosyal güvenlik merkezinin ilgili personelince değerlendirilerek işleme alınır.
Örnek-2: Kuruma verilme süresi 31/5/2013 tarihinde sona eren kesinti bildirim listelerinin 1/6/2014 tarihi ve sonrasında Kuruma verilmiş olması halinde, bu kesinti bildirim listeleri Kurumun denetim ve kontrolle görevlendirilmiş memurlarına sevk edilmeden önce sosyal güvenlik il müdürlüğü/sosyal güvenlik merkezinin ilgili personelince yukarıda belirtilen açıklamalar doğrultusunda işlem tesis edilecektir.
10.2- İdari para cezası uygulaması
Kesinti yapmak zorunda olduğu halde kesinti yapmayan veya yaptıkları kesinti tutarlarını süresi içerisinde ve tam olarak Kurum hesaplarına intikal ettirmeyen ya da Tebliğin 7 nci maddesinde belirtilen Kesinti Bildirim Listesini süresi içerisinde göndermeyen gerçek ve tüzel kişiler hakkında 30/3/2005 tarihli ve 5326 sayılı Kabahatler Kanununun 32 nci maddesi uyarınca işlem yapılır ve Kesinti Sorumlularına idari para cezası uygulanır. İdari para cezası Genelge ekindeki örneği (EK-6)’da yer alan tebligat formu ile ilgiliye tebliğ edilir.
30/3/2005 tarihli ve 5326 sayılı Kabahatler Kanununun 17 nci maddesinin yedinci fıkrasında “İdarî para cezaları her takvim yılı başından geçerli olmak üzere o yıl için 4/1/1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanununun mükerrer 298 inci maddesi hükümleri uyarınca tespit ve ilân edilen yeniden değerleme oranında artırılarak uygulanır. Bu suretle idarî para cezasının hesabında bir Türk Lirasının küsuru dikkate alınmaz. Bu fıkra hükmü, nispi nitelikteki idarî para cezaları açısından uygulanmaz.” hükmüne yer verilmiştir.
Yıllar itibarıyla yeniden değerleme oranları ise aşağıdaki gibi tespit edilmiştir:
YILLAR
DEĞİŞİM ORANI (%)*
YAYIMLANDIĞI TEBLİĞ
2005
9,8
353 Sayılı VUK Gen. Tebliği
2006
7,8
363 Sayılı VUK Gen. Tebliği
2007
7,2
377 Sayılı VUK Gen. Tebliği
2008
12
387 Sayılı VUK Gen. Tebliği
2009
2,2
392 Sayılı VUK Gen. Tebliği
2010
7,7
401 Sayılı VUK Gen. Tebliği
2011
10,26
410 Sayılı VUK Gen. Tebliği
2012
7,8
419 Sayılı VUK Gen. Tebliği
* Her yıla ait değerleme oranı bir sonraki yıl için uygulanmaktadır.
Yukarıdaki tabloda yer alan yeniden değerleme oranlarına göre 2013 yılında 182 TL idari para cezası uygulanacaktır. Takip eden yıllarda uygulanacak idari para cezası tutarı ayrıca duyurulacaktır.
Kabahatler Kanununun 17 nci maddesinin altıncı fıkrasında; “Kabahat dolayısıyla idarî para cezası veren kamu görevlisi, ilgilinin rıza göstermesi halinde bunun tahsilatını derhal kendisi gerçekleştirir. İdarî para cezasını kanun yoluna başvurmadan önce ödeyen kişiden bunun dörtte üçü tahsil edilir. Peşin ödeme, kişinin bu karara karşı kanun yoluna başvurma hakkını etkilemez.” hükmüne yer verilmiştir. Aynı Kanunun 27 nci maddesinin birinci fıkrasında ise; “İdarî para cezası ve mülkiyetin kamuya geçirilmesine ilişkin idarî yaptırım kararına karşı, kararın tebliği veya tefhimi tarihinden itibaren en geç on beş gün içinde, sulh ceza mahkemesine başvurulabilir. Bu süre içinde başvurunun yapılmamış olması halinde idarî yaptırım kararı kesinleşir.” hükmü bulunmaktadır.
Buna göre, kanun yoluna başvurmadan tebliğ tarihinden itibaren on beş gün içinde ödenen idari para cezasının % 75’i tahsil edilir.
Örnek: 2013/Nisan ayına ait kesinti bildirim listesinin kesinti sorumlusu tarafından 10/8/2013 tarihinde Kuruma bildirilmiş olduğu varsayıldığında, bu kesinti bildirim listesi Kurum personelince değerlendirildikten sonra işleme alınır ve geç bildirimden dolayı kesinti sorumlusuna Kabahatler Kanununun 32 nci maddesi uyarınca ve yukarıdaki hesaplamaya göre 182 TL idari para cezası uygulanır. Buna ilişkin tebligatın 11/8/2013 tarihinde yapıldığı varsayıldığında, 25/8/2012 tarihine kadar kanun yoluna başvurulmadan idari para cezasının ödenmek istenmesi halinde bu tutar 136.5 TL olarak tahsil edilir.
11- Kesinti Tutarlarının Kurum Hesabına Yatırılması
Kesinti yapmakla yükümlü olan gerçek ve tüzel kişilerin ay içinde yaptıkları kesinti tutarlarını, kesintinin yapıldığı ayı takip eden ayın sonuna kadar Kurum hesaplarına ödemeleri gerekmektedir. Eğer kesinti bildirim listesi kağıt ortamında Kurum ünitelerine verilmiş ise banka ekranlarında “SGK MOSİP/Diğer Ödemeler/Tevkifat Primleri” menüsü kullanılarak kesintilere ilişkin ödeme yapılır. Bu menü aracılığı ile yapılan ödeme beyan usulü bir ödeme olup kesinti bildirim listesi Kuruma verilirken ödemeye ilişkin dekont liste ekine ilave edilir.
E-Kesinti programı aracılığı ile Kuruma gönderilen kesinti bildirim listelerine ait tahakkuk tutarları ise şu anda Ziraat Bankası aracılığı ile tahsil edilmektedir. Banka ekranında “on-line MOSİP tahsilatları/tarımsal kesinti (tevkifat primleri)” menüsünden 12 rakamlı kesinti sorumlusu sicil numarası ile tahakkuk sorgulaması yapılarak kesinti tutarlarının tahsilatı yapılır. Tahsilatı yapılmış kesinti tutarları, kesinti bildirim listesinde kayıtlı bulunan 4/b tarım sigortalılarının ödemeler listesine kesinti tarihi itibarıyla sistem tarafından (26) MOSİP kaynak kodu ile otomatik olarak işlenir.
Ödeme süresinin son gününün hafta sonu veya resmi tatil gününe denk gelmesi halinde kesinti tutarlarının takip eden ilk iş günü sonuna kadar ödenmesi halinde yasal süresi içerisinde ödenmiş kabul edilir.
12- Kurum Hesaplarına Süresi İçerisinde Yatırılmayan Kesinti Tutarlarına İlişkin Faizin Hesaplanması
Süresi içerisinde Kurumumuz hesaplarına intikal ettirilmeyen kesinti tutarının faiziyle birlikte ilgili veya sorumlularından tahsil edilmesi gerekmektedir.
5510 sayılı Kanunun 89 uncu maddesi “Kurumun prim ve diğer alacakları süresi içinde ve tam olarak ödenmezse, ödenmeyen kısmı sürenin bittiği tarihten itibaren ilk üç aylık sürede her bir ay için % 3 (% 2) oranında gecikme cezası uygulanarak artırılır. Ayrıca, her ay için bulunan tutarlara ödeme süresinin bittiği tarihten başlamak üzere borç ödeninceye kadar her ay için ayrı ayrı Hazine Müsteşarlığınca açıklanacak bir önceki aya ait Yeni Türk Lirası cinsinden iskontolu ihraç edilen Devlet iç borçlanma senetlerinin aylık ortalama faizi bileşik bazda uygulanarak gecikme zammı hesaplanır. Ancak, ödemenin yapıldığı ay için gecikme zammı günlük hesaplanır…” hükmünü amir bulunmaktadır.
Bu nedenle, tarımsal faaliyette bulunanlardan 5510 sayılı Kanunun yürürlük tarihi olan 1/10/2008 tarihinden önce satın alınan ürün bedelleri üzerinden prim borçlarına mahsuben kesildiği halde, süresi içerisinde ve tam olarak Kurum hesaplarına intikal ettirilmeyen kesinti tutarlarına 30/9/2008 tarihine kadar kanuni faiz, 1/10/2008 tarihinden itibaren ise 5510 sayılı Kanunun 89 uncu maddesine göre sadece gecikme zammı uygulanacaktır.
1/10/2008 tarihinden sonra alınan ürün bedellerinden kesinti yapıldığı halde süresi içerisinde ve tam olarak Kurum hesaplarına intikal ettirilmeyen tutarlara ödeme süresinin bittiği tarihten itibaren ilk üç aylık sürede her bir ay için % 3 (1/5/2010 tarihinden itibaren % 2) oranında gecikme cezası uygulanarak ayrıca bulunan tutarlara borç ödeninceye kadar her ay için ayrı ayrı Hazine Müsteşarlığınca açıklanan bir önceki aya ait Yeni Türk Lirası/Türk Lirası cinsinden iskontolu ihraç edilen Devlet iç borçlanma senetlerinin aylık ortalama faizi bileşik bazda uygulanarak gecikme zammı hesaplanacak, ödemenin yapıldığı ay için gecikme zammı günlük olarak uygulanacaktır. DİBS faiz oranları GÜVENCE programından temin edilecektir.
Kanuni faiz oranlarının tespitinde, 3095 sayılı Kanuni Faiz ve Temerrüt Faizine İlişkin Kanunun 1 inci maddesinin hükmü esas alınarak, 1/1/2000 tarihinden 30/04/2005 tarihine kadar T.C. Merkez Bankası tarafından açıklanan “Reeskont ve Avans İşlemlerinde Uygulanacak Faiz Oranları” ana hareket noktasını oluşturmaktadır.
3095 sayılı Kanunun 4489 sayılı Kanun ile değiştirilen ve 1/1/2000 tarihinden itibaren yürürlükte olan değişik 1 inci maddesi, 5335 sayılı Kanunun 14 üncü maddesiyle 30/4/2005 tarihinden geçerli olmak üzere değiştirilmiş ve 1/5/2005 tarihinden itibaren uygulanmak üzere kanuni faiz oranı yıllık % 12 olarak, 1/1/2006 tarihinden itibaren 2005/9831 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla kanuni faiz yıllık % 9 olarak belirlenmiştir.
3095 sayılı Kanunun değişik 1 inci maddesinde öngörülen çerçevede “yıllar itibarıyla uygulanacak kanuni faiz oranları” aşağıdadır.
TARİH ARALIĞI
KANUNİ FAİZ ORANI (Yıllık )
19.12.1984 - 31.12.1997
% 30
01.01.1998 - 31.12.1999
% 50
01.01.2000 - 30.06.2002
% 60
01.07.2002 - 30.06.2003
% 55
01.07.2003 - 31.12.2003
% 50
01.01.2004 - 30.06.2004
% 43
01.07.2004 - 30.04.2005
% 38
01.05.2005 - 31.12.2005
% 12
01.01.2006 - 31.12.2012
% 9
Faiz hesabında 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun 92, 93 ve 94 üncü maddeleri ile 6098 sayılı Türk Borçlar Kanununun 90, 91, 92 ve 93 üncü maddelerinde yer alan sürelere ilişkin düzenleme dikkate alınacaktır.
Diğer taraftan, belli bir (faize başlangıç) tarihten izleyen senenin aynı tarihine kadar olan süre 1 (bir) yıl, belli bir aydan izleyen ayın aynı gününe (izleyen ayda aynı gün yoksa son gününe) kadar olan süre 1 (bir) ay olarak hesaplanacaktır.
Kanuni faiz hesabında aşağıda belirtilen formül kullanılacaktır.
FAİZ=ANAPARA x FAİZ ORANI x SÜRE (yıl)/100
FAİZ=ANAPARA x FAİZ ORANI x SÜRE (ay)/1200
FAİZ=ANAPARA x FAİZ ORANI x SÜRE (gün)/36000
Kanuni faiz hesaplaması için MOSİP programı içerisinde bulunan Faiz Hesaplama Modülü kullanılacaktır.
Örnek-1: 6/6/2004 tarihinde satın alınmış ürüne ait 150 Türk Lirası (Eski Türk Lirası ile 150.000.000 TL) kesinti tutarının, mülga 4 Seri No’lu Uygulama Tebliği hükmü gereğince 20/7/2004 tarihinde Kurum hesaplarına intikal etmesi gerektiği halde, 22/12/2013 tarihinde ödeneceği varsayıldığında, bu tutar için 30/9/2008 tarihine kadar kanuni faiz hesabı yapılacaktır.
1/10/2008 tarihinden 22/12/2013 tarihine kadar yukarıda hesaplanan anapara ve faizin toplam tutarı üzerinden, Kanunun 89 uncu maddesi gereğince, Devlet iç borçlanma senetlerinin aylık ortalama faizi bileşik bazda uygulanarak gecikme zammı hesaplanacaktır.
Örnek-2: 2009 yılı Haziran ayında satın alınmış ürünlere ilişkin 20/7/2009 tarihine kadar Kurum hesaplarına intikal ettirilmeyen 500 TL kesinti tutarının 22/12/2013 tarihinde ödeneceği varsayıldığında, 21/7/2009 tarihi ile 22/12/2013 tarihleri arasında Kanunun 89 uncu maddesine göre gecikme cezası ve gecikme zammı hesaplanması gerekmektedir.
13- Kesinti Suretiyle Alınan Primlerin Mahsubu ve Yersiz Alınan Tutarların İadesi
Tarımsal faaliyette bulunanların sattıkları ürün bedellerinden yapılan kesintiler, Kesinti Bildirim Listesinin Kuruma verilmiş olması koşuluyla kesinti tarihi itibarıyla sigortalı hesaplarına aktarılır ve sigortalının 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin 4 numaralı alt bendi kapsamındaki prim borçlarına mahsup edilir. Sigortalıdan talep alınmadan sattığı üründen yapılan kesinti tutarları başka sigorta kollarına ait borçlar ile borçlanmalara veya ilgilinin Kuruma olan diğer borçlarına mahsup edilemez.
Mahsup işleminden sonra kalan tutarlar, sigortalının iade talebinde bulunmaması halinde Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (4) numaralı alt bendi kapsamında kesintinin yapıldığı tarihten sonra tahakkuk eden prim borcuna mahsup edilir.
Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (4) numaralı alt bendi kapsamında sigortalı olmayanlardan kesinti suretiyle tahsil edilmiş ve yersiz olarak alındığı anlaşılan kesinti tutarları Kurum hesaplarına aktarılmış olması şartıyla ve kesinti yapıldığı tarihten itibaren on yıl geçmemiş ise, sigortalılara veya hak sahiplerine kanuni faizi ile birlikte talepleri halinde iade edilir.Kanuni faiz, kesinti tutarının Kuruma yatırıldığı tarihi takip eden aybaşından, iadenin yapıldığı ayın başına kadar geçen süre için hesaplanır. 1/10/2008 tarihinden önce yapılmış kesintiler için 1/10/2008 tarihinden itibaren kanuni faiz uygulanmak suretiyle iade işlemi gerçekleştirilir. Kanuni faiz MOSİP programındaki Faiz Hesaplama Modülü kullanılarak hesaplanır.
Bununla birlikte, iade edilecek tutarda ihtilafa düşülmesi halinde iade talebinde bulunanlardan kesintiye esas tutara ilişkin belgeler de istenir. Kurum hesaplarına intikal ettiği tarihten itibaren on yıl içinde iadesi talep edilmeyen tutarlar Kuruma irat kaydedilir.
Ancak 11/1/2011 tarihli ve 6098 sayılı Türk Borçlar Kanununun 81 inci maddesinin “Hukuka veya ahlaka aykırı bir sonucun gerçekleşmesi amacıyla verilen şey geri istenemez.” hükmüne istinaden gerekli değerlendirme yapılır. Bu nedenle sahte olduğu tespit edilen kesinti bildirim listeleri ile bildirilen ve Kurum hesabına aktarılan tutarlar bahsi geçen Kanun hükmü kapsamında değerlendirilerek iade edilmez.
5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin 4 numaralı alt bendikapsamına girmemekle beraber, alıcılara tarımsal kesinti muafiyet belgesi ibraz edemeyen üreticilerin sattıkları ürün bedellerinden kesinti yapılması halinde, söz konusu kesinti tutarları emanet hesaba alınır.
Emanete alınan kesinti tutarları yukarıda belirtilen esaslar çerçevesinde iade olarak talep edilmesi halinde, sosyal güvenlik il müdürlükleri/sosyal güvenlik merkezlerince MOSİP sistemi üzerinden iade edilir.
İade işlemi için üretici ikametgâhının bağlı olduğu sosyal güvenlik il müdürlükleri/sosyal güvenlik merkezlerine yazılı talepte bulunulması gerekmektedir. Bu talep üzerine iade edilmesi gerektiği tespit edilen tutarlar için sosyal güvenlik il müdürlükleri muhasebe birimlerine iadeye ilişkin yazı gönderilir. Muhasebe birimlerince gelir saymanlığı emanetinde bulunan bu tutarlar, MOSİP sisteminden T.C. Kimlik Numarası ile anlaşmalı bankalara ödeme emri gönderilmek suretiyle iade işlemi gerçekleştirilir.
Örnek-1: 6/6/1998 tarihinde kesilmiş ve mülga 4 Seri No’lu Uygulama Tebliği hükmü gereğince 20/7/1998 tarihinde Kurum hesaplarına intikal ettiği tespit edilen 350.000 TL tutarlı ödeme için 22/12/2013 tarihinde iade talebinde bulunulmuş olunması halinde, kesintinin Kurum hesaplarına intikal tarihinden itibaren on yıldan fazla süre geçmiş olması nedeniyle iade işlemi yapılmayacaktır.
Örnek-2: 6/6/2006 tarihinde yapılmış olan 600 TL kesinti tutarının, mülga 4 Seri No’lu Uygulama Tebliği hükmü gereğince Kurum hesaplarına 20/7/2006 tarihinde intikal ettiği tespit edilmiştir. Bu tutar için 22/12/2013 tarihinde iade talebinde bulunulmuş olunması halinde, iade edilecek tutara 30/9/2008 tarihine kadar herhangi bir faiz uygulanmayacaktır. Kanuni faiz 1/10/2008 ila 30/11/2013 tarihleri arası için hesaplanacaktır.
14- 1/10/2008 Tarihinden Önce Yapılan Tarımsal Kesinti Nedeniyle Tescil İşlemleri
Mülga 2926 sayılı Tarımda Kendi Adına ve Hesabına Çalışanlar Sosyal Sigortalar Kanunun 2 nci maddesine göre sigortalı sayıldıkları halde, bu Kanunun 7 nci maddesinde öngörülen üç aylık süre içinde Kuruma kayıt ve tescilini yaptırmayanların tescil işlemleri, yine aynı Kanunun 9 uncu maddesine göre Kurumca re’sen yapılmakta ve sigortalıların hak ve yükümlülükleri de kayıt ve tescil edildikleri tarihi takip eden aybaşından itibaren başlamaktadır.
Tarımsal faaliyette bulunanların 1/10/2008 tarihinden önce sattıkları ürün bedelleri üzerinden yapılan kesinti belgelerine istinaden sigortalılık tescil işlemleri 2007/44 sayılı Genelge ile 2013/11 sayılı Genelge hükümlerine göre yapılacaktır.
Buna göre, mülga 2926 sayılı Kanun kapsamında bulunduğu halde Kuruma kayıt ve tescilini yaptırmayan ve 1/4/1994 tarihinden itibaren sattıkları tarımsal ürünlerden kesinti yapılan çiftçilerin kesinti yapıldığını gösteren belgeleri de eklemek suretiyle kesintiye istinaden sigortalılıklarının başlatılması için Kuruma yazılı talepte bulunmaları halinde, bu tutarın Kurum hesaplarına intikal etmesi şartıyla, kesintinin yapıldığı tarihi takip eden aybaşından itibaren sigortalılıkları başlatılır.
Tarımsal faaliyette bulunanların bu şekilde başlatılan sigortalılıkları, tarımsal faaliyetlerini sürdürmeleri koşuluyla devam ettirilir. Tarımsal faaliyetin tespitinde ziraat odası kayıtlarının, ziraat odası kaydı bulunmayanların ise kesintiye esas ürüne ilişkin kamu kurum ve kuruluşlarının, meslek kuruluşlarının, kooperatif veya birliklerin kayıtlarının esas alınması, belirtilen kurum ve kuruluş kayıtlarının bulunmaması halinde ise kesintiye esas ürüne ait tapu kayıtlarının da tescile ilişkin kayıt olarak kabul edilmesi gerekmektedir.
Yukarıda belirtilen sigortalılık tesciline esas diğer kayıtlar olmasa da, üreticiler tarafından ibraz edilen müstahsil makbuzlarının birbirini takip eden yıllarda ve yıl atlamadan düzenlenmiş olması halinde, bu durum tarımsal faaliyetin kesintisiz devam ettiğinin karinesi olarak kabul edilerek, ilk makbuzun düzenlendiği tarihi takip eden aybaşından itibaren sigortalılık başlatılır ve son tarihli makbuzun düzenlendiği takvim yılının sonuna kadar kesintisiz olarak devam ettirilir.
Örnek-1: Sattığı tarımsal ürün bedelinden yapılan kesintiye ilişkin 14/7/1997 tarihli müstahsil makbuzunu, 1/7/2013 tarihinde Kuruma ibraz eden üretici (A), 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin 4 numaralı alt bendi kapsamında sigortalılık tescilini talep etmektedir.
Kesinti tutarının Kurum hesaplarına yatırıldığının ve Kuruma intikal etmiş tevkifat bildirim listesinde de kimlik bilgilerinin bulunduğunun tespiti halinde, üretici (A)’nın sigortalılığı 1/8/1997 tarihi itibarıyla başlatılır.
İbraz edilen dışında başkaca müstahsil makbuzu veya ziraat odası kaydı yahut yukarıda belirtilen tescile esas diğer kayıtların olmaması halinde, üretici (A)’nın sigortalılığı 31/12/1997 tarihinde sona erdirilir.
Örnek-2: Sattığı tarımsal ürün bedelinden yapılan kesintiye ilişkin 14/7/1997, 16/5/1998 ve 22/8/1999 tarihli üç adet müstahsil makbuzunu, 22/7/2013 tarihinde Kuruma ibraz eden üretici (B), 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin 4 numaralı alt bendi kapsamında sigortalılık tescilini talep etmektedir.
Kesinti tutarlarının Kurum hesaplarına yatırıldığının ve Kuruma intikal etmiş tevkifat bildirim listelerinde de kimlik bilgilerinin bulunduğunun tespit edilmesi halinde, üretici (B)’nin sigortalılığı 1/8/1997 tarihi itibarıyla başlatılır.
İbraz edilenler dışında başkaca müstahsil makbuzu veya ziraat odası kaydı yahut yukarıda belirtilen tescile esas diğer kayıtların olmaması halinde, üretici (B)’nin sigortalılığı 31/12/1999 tarihine kadar devam ettirilir.
Örnek-3: Sattığı tarımsal ürün bedelinden yapılan kesintiye ilişkin 14/7/1997, 16/5/1998, 11/8/2000 ve 19/4/2002 tarihli dört adet müstahsil makbuzunu, 25/7/2013 tarihinde Kuruma ibraz eden üretici (C), 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin 4 numaralı alt bendi kapsamında sigortalılık tescilini talep etmektedir.
Kesinti tutarlarının Kurum hesaplarına yatırıldığının ve Kuruma intikal etmiş tevkifat bildirim listelerinde de kimlik bilgilerinin bulunduğunun tespit edilmesi halinde, üretici (C)’nin sigortalılığı 1/8/1997 tarihi itibarıyla başlatılır.
İbraz edilenler dışında başkaca müstahsil makbuzu veya ziraat odası kaydı yahut yukarıda belirtilen tescile esas diğer kayıtların olmaması halinde, üretici (C)’nin sigortalılık süreleri aşağıdaki şekilde tespit edilir.
Başlangıç Tarihi Bitiş Tarihi
1/8/1997 31/12/1998
1/9/2000 31/12/2000
1/5/2002 31/12/2002
Örnek-4: Sattığı tarımsal ürün bedelinden yapılan kesintiye ilişkin 14/7/1997 tarihli bir adet müstahsil makbuzunu, 25/7/2013 tarihinde Kuruma ibraz eden üretici (D), 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin 4 numaralı alt bendi kapsamında sigortalılık tescilini talep etmektedir.
Kesinti tutarının Kurum hesaplarına yatırıldığının ve Kuruma intikal etmiş tevkifat bildirim listesinde de kimlik bilgilerinin bulunduğunun tespiti halinde, üretici (D)’nin sigortalılığı 1/8/1997 tarihi itibarıyla başlatılır.
İbraz edilen dışında başkaca müstahsil makbuzu olmayan ancak, 31/12/1997 tarihinden önce başlayıp devam eden ziraat odası kaydı veya yukarıda belirtilen tescile esas diğer kayıtları bulunan üretici (D)’nin sigortalılığı, ziraat odası kaydı veya yukarıda belirtilen tescile esas diğer kayıtların sona erdiği tarihe kadar devam ettirilir.
Örnek-5: Sattığı tarımsal ürün bedelinden yapılan kesintiye ilişkin 14/5/1997 tarihli bir adet müstahsil makbuzunu, 25/4/2013 tarihinde Kuruma ibraz eden üretici (E), 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin 4 numaralı alt bendi kapsamında sigortalılık tescilini talep etmektedir.
Kesinti tutarının Kurum hesaplarına yatırıldığının ve Kuruma intikal etmiş tevkifat bildirim listesinde de kimlik bilgilerinin bulunduğunun tespiti edilmesi halinde, üretici (E)’nin sigortalılığı 1/6/1997 tarihi itibarıyla başlatılır.
Yapılan inceleme neticesinde kesintiye esas ürünün yaş çay olduğu, ancak üretici (E)’nin ziraat odası kaydının bulunmadığı, tescile esas kayıtlarından sadece tapu kaydının bulunduğu ve bu tapu kaydının ise çay üretiminin yapıldığı alana ilişkin bir tapu kaydı olmadığının tespiti halinde üretici (E)’nin 31/12/1997 tarihi itibarıyla sona erdirilir.
15- 1/10/2008 Tarihinden İtibaren Yapılan Tarımsal Kesinti Nedeniyle Tescil İşlemleri
5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (4) numaralı alt bendi kapsamında tarımsal faaliyette bulunanlar sigortalı sayılmışlardır. Kanunun “Sigortalılığın başlangıcı” başlıklı 7 nci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinde; “…tarımda kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlar için tarımsal faaliyetlerinin kanunla kurulu ilgili meslek kuruluşlarınca veya kendilerince, bir yıl içinde bildirilmesi halinde kaydedildiği tarihten, bu süre içerisinde bildirilmemesi halinde ise bildirimin Kuruma yapıldığı tarihten itibaren başlar…” hükmü mevcuttur.
Yine, Kanunun uygulanmasına ilişkin hazırlanan 12/5/2010 tarihli ve 27579 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin “Sigortalılığın başlangıcı ve bildirim yükümlülüğü” başlıklı 11 inci maddesinin 4 üncü fıkrasının (d) bendinde; “Kanunun 4 üncü maddesi birinci fıkrası (b) bendi kapsamında sigortalı sayılanlardan tarımda kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanların sigortalılıkları, bağlı oldukları ziraat odalarınca veya kendilerince bir yıl içinde bildirilmesi halinde odaya kaydedildikleri tarihten, bu süre içinde bildirilmemesi halinde ise bildirimin Kuruma yapıldığı tarihten başlar ve bu tarih meslek kuruluşuna kayıtlarının yapıldığı tarihten itibaren bir ay içinde ziraat odalarınca veya ziraat odalarının bulunmadığı yerlerde tarım il/ilçe müdürlüklerince Kuruma bildirilir.” hükümleri yer almaktadır.
Bu itibarla, bir yıllık bildirim süresi içinde bildirimleri yapılanların sigortalılıkları odaya kayıt edildikleri tarihten bu süreyi geçirenlerin sigortalılıkları ise bildirimlerinin Kuruma yapıldığı tarihten itibaren başlatılmakta olup bir yıldan daha uzun süre için geriye dönük sigortalılık başlatılamamaktadır.
Görüldüğü üzere gerek 5510 sayılı Kanunda, gerekse Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinde tarımsal kesintiye istinaden tescil yapılmasını düzenleyen bir hüküm bulunmamaktadır.
Bu nedenle, tarımsal faaliyette bulunanların 1/10/2008 tarihinden itibaren sattıkları ürün bedelleri üzerinden yapılan kesinti belgelerine istinaden sigortalılık tescili yapılmayacaktır.
16- Tarımsal Kesinti Yapanların Hukuki ve Cezai Sorumluluğu
Bu Genelgenin “Tarımsal Kesinti Yapacak Olanlar” başlıklı 2 nci maddesinde belirtilen gerçek ve tüzel kişilerin, tarımsal faaliyette bulunanlardan satın aldıkları ürün bedellerinden prim borçlarına mahsuben kesinti yapmamaları veya yaptıkları kesinti tutarlarını bu Genelgede belirtilen engelleyici bir sebep olmaksızın belirtilen süre içerisinde ve tam olarak Kurum hesaplarına intikal ettirmemeleri halinde, gerçek kişilerin kendileri, kamu kurum ve kuruluşlarının tahakkuk ve tediye ile ilgili görevlileri, tüzel kişiliğe haiz diğer işverenlerin şirket yönetim kurulu üyeleri de dahil olmak üzere üst derecedeki yönetici ve yetkilileri ile kanuni temsilcileri Kuruma karşı işverenleriyle birlikte müştereken ve müteselsilen sorumludurlar.